Studenten zouden minder met de trein en bus naar de universiteit of hogeschool moeten gaan, maar met de fiets of e-­bike. De roosters zouden zo aangepast moeten worden dat de colleges pas na de spits beginnen. Met die maatregelen zou het kabinet op termijn tot 205 miljoen euro per jaar besparen. Dat geld wordt weer geïnvesteerd in het hoger onderwijs. Dat concludeert de commissie die onderzoek deed naar onderwijs en openbaar vervoer vandaag in haar eindrapport. Treinen en bussen zitten vaak overvol omdat studenten in de spits naar hun colleges gaan terwijl forensen dan ook naar hun werk reizen.

In de wet die regelt dat studenten in plaats van een studiebeurs een lening afsluiten, zou gratis reizen voor studenten worden afgeschaft. Onder druk van GroenLinks is die kaart gebleven, maar dat kost de schatkist ruim 800 miljoen euro per jaar. Dat wordt alleen nog maar duurder als in 2017 ook mbo-studenten onder de 18 jaar gratis met het ov mogen. De commissie onderzocht in opdracht van het kabinet hoe dat goedkoper kan.

Roosterwijziging

Zij concludeert dat een kleine aanpassing in het rooster van een half uur al een groot verschil kan maken. Studenten hoeven dan bijvoorbeeld niet in de dure en drukke spits te reizen. Ook adviseert de commissie ook aan het einde van de middag lessen in te plannen. De helft van de klaslokalen en collegezalen staat bij 48 procent van de universiteiten en hbo's na drie uur 's middags leeg, zo blijkt.

Volgens de commissievoorzitter, de Rotterdamse VVD'er en econoom Jeannette Baljeu, vraagt het probleem om een regionale aanpak. 'De problemen in Groningen zijn anders dan die in Amsterdam.' Zo wordt tussen Barneveld en Arnhem gekeken welke afstand studenten met een e-bike acceptabel vinden. 

Amsterdam

In Amsterdam zijn de grootste problemen op de Zuidas, waar veel grote bedrijven én de Vrije Universiteit Amsterdam zijn gevestigd. 'Werknemers worden daar gestimuleerd om in het openbaar vervoer te stappen, maar studenten doen dat ook,' zegt Baljeu. 'Oók de studenten die relatief dichtbij wonen. Zij denken dan: ik heb die kaart toch. Maar uit het oogpunt van gezondheid en duurzaamheid zouden zij moeten zeggen: we pakken de fiets. Ik denk dat studenten gevoelig zijn voor dat argument.'

Baljeu benadrukt dat de maatregelen alleen slagen als iedereen meewerkt. 'Het is heus niet zo dat alle docenten nu tot laat in de middag of avond les hoeven te geven. Maar een kleine verschuiving kan al helpen.' Zij wijst erop dat onlinecolleges ook kunnen helpen bij het ontmoedigen van reizen in de spits. Minister Jet Bussemaker (Onderwijs) komt voor de zomer met een kabinetsreactie. In 2025 moeten de maatregelen tussen de 169 en 205 miljoen euro per jaar besparen.